(Oktober 2, 2022) Pandit Shubhendra Rao's vroegste herinnering is van toen hij ongeveer drie jaar oud was, van Pandit Ravishankar die zijn huis in Bengaluru bezocht samen met Alla Rakha en zijn eigen zoon, Shubhendra (Pandit Rao's naamgenoot) en hem liet zien hoe hij de sitar. Toen hij drie was, had Rao al talent voor het instrument getoond, hoewel hij te klein was om het rechtop te houden. Hij zou het plat op de grond leggen zoals zijn moeder deed veena. De sepiakleurige zwart-witfoto van hemzelf en de zijne Guruji is op de muur achter hem terwijl hij tegen hem praat Wereldwijd Indiaas vanuit zijn huis in Delhi.
Pt Rao, een van de beste solisten van India, heeft samengewerkt met musici van over de hele wereld en heeft opgetreden op de meest prestigieuze podia en festivals, waaronder het Kennedy Centre, Carnegie Hall, Broadway, het Sydney Opera House, het National Arts Festival, Theatre de la Ville , Beijing Performing Arts Centre, National Arts festival in Zuid-Afrika en de Dover Lane Music Conference. Hij is ook al heel lang een volgeling van Pandit Ravi Shankar, ging om met de Beatles en vestigde zich als een van de belangrijkste Indiase sitar-exponenten van zijn tijd, een naam die over de hele wereld bekend is.
Pandit Rao's eerste leraar was zijn vader, hoewel Pandit Ravi Shankar elke keer dat hij in Bengaluru was, zijn vorderingen zou controleren. “Ik was zeven of acht toen ik mijn eerste les van hem kreeg.” “Hij had een concert in Mysore en ik had mijn sitar meegenomen. Die ochtend heeft hij een half uur bij me gezeten.” Vanaf dat moment kreeg hij elke keer dat de maestro in de stad was les en als hij oud genoeg was, zou hij hem ontmoeten als hij op het platteland was. Het kindartiest gaf zijn eerste concert op AIR Yuva Vani toen hij een tiener was.
Zijn geluk volgen
“Je krijgt een bachelordiploma, maar wat gaat dat papiertje voor je doen?” Ze zaten op de enorme grasvelden van Pandit Ravi Shankars huis in Delhi, waar een jonge Shubhendra net was komen wonen bij zijn goeroe. Pandit Rao was verrast - thuis waren al zijn vrienden gefocust op de enige twee 'koosjere' keuzes, techniek en geneeskunde. Pt Ravi Shankar vervolgde: “Je lijkt muziek te hebben gekozen, waarom zou je daar niet verder mee gaan? In plaats van acht uur op de universiteit door te brengen, besteed je die tijd in plaats daarvan aan je praktijk. beta, Ik ben een vijfde standaard mislukt. Vind je mij minder geschoold dan iemand met een PhD?”
Dat maakte de zaak af. 'Hij vertelde me, als je weet wat je wilt, ga ermee akkoord, word een meester. Dat is het echte onderwijs.” Misschien is dat het antwoord dat Pandit Rao hoopte te horen. "Maar dat is toch de taak van de guru?"
Daarna bleef Pandit Rao in Delhi. Ze hoefden alleen maar te oefenen, de 'echte Guru-Shishya Parampara', noemt hij het. Op zijn beurt deed hij ook zijn eigen dienst, zorgde voor de persoonlijke en professionele vereisten van zijn goeroe en werd zelfs de ondertekenaar van zijn bank. “Ik leerde over het leven op een manier die ik me niet had kunnen voorstellen. Ik nam afspraken met predikanten (Pandit Ravi Shankar was een Rajya Sabha-lid) en zette vergaderingen op en hield mijn eigen praktijk bij.” En er was de glamour om aan de zijde van de maestro te staan - "Hij leerde de Beatles sitar spelen en was een van de iconen van de hippiebeweging in Amerika", zegt Pandit Rao. In 1973 bezocht George Harrison, die een Zuid-Indiase maaltijd wilde, zijn huis in Jayangar, Bengaluru.
Tekenen van genialiteit waren misschien vroeg opgedoken, maar het leven als leerling van Pandit Ravi Shankar stond geen compromissen toe op het gebied van discipline en hard werken. "We zouden om 4.30 uur wakker worden en de dag beginnen met vier uur oefenen", zegt hij. "Ik heb dit ongeveer acht jaar gedaan."
Het eerste optreden
In 1985, toen hij thuiskwam nadat hij boodschappen had gedaan, kreeg hij te horen: "Guruji belt je al 45 minuten." De toegewijde student rende meteen zijn goeroe tegemoet, die zei: “Jao, sitar-melodie karo apna. Umashankar komt niet, je kunt vandaag bij me zitten. Pandit Rao kwam met open mond de kamer uit en zag tabla maestro Swapan Choudhary, die die dag met Pandit Ravi Shankar zou spelen, glimlachend naar hem. 'Maak je geen zorgen,' zei hij. “Al zijn discipelen zullen met een hand afscheid nemen om bij hem op het podium te zitten. Als hij dacht dat je er niet klaar voor was, had hij het je niet gevraagd. Vertrouw op jezelf en vertrouw op je goeroe.”
In augustus 1987 gaf hij zijn eerste optreden alleen als beschermeling van Pandit Ravi Shankar, in de Guru Nanak Bhavan in Bengaluru.
Op het wereldtoneel
In 1988 zaten Rajiv Gandhi en Michaël Gorbatsjov in het Kremlin in het publiek. Pandit Rao was een van de twintig vooraanstaande Indiase musici die zich bij de Russian Philharmonic, het Russian Choir en het Russian Folk Orchestra voegden. Pandit Ravi Shankar dirigeerde – dit was de grote finale van het jaar durende India-Festival in Moskou. "Dit was mijn eerste keer buiten India", glimlacht hij.
In de jaren negentig brak hij voor het eerst door tijdens een reis naar de VS. “Er was destijds een grote promotor in Amerika, die muzikanten als Pandit Hariprasad Chaurasia en Pt Shiv Kumar Sharma promootte. Ik was een van de jongere muzikanten in de line-up.” In 1990 deed hij zijn eerste solo-optreden in Parijs, in het Theatre de Leville, bij een show die voor 1997 procent uitverkocht was. De volgende ochtend, terwijl hij door de straten liep, hield iemand hem tegen en vroeg: "Hé, heb je gisteravond niet opgetreden?"
Carnegie Hall en het Internationale Muziekfestival in Salzburg
Pandit Rao begon zijn weg te vinden als een wereldwijde artiest, waarbij hij de grenzen van de Hindoestaanse traditie verlegde en samenwerkte met muzikanten van over de hele wereld. Een van de eerste was met Pipa-maestro Gao Hong - "De instrumenten lijken erg op elkaar, dus we componeerden voor elkaar." Ze traden samen op in Carnegie Hall, New York.
"Ik heb ook gespeeld in de Royal Festival Hall, Queen Elizabeth Hall, het International Music festival in Salzburg ..." Pandit Rao fronst zijn wenkbrauwen als hij eraan terugdenkt, zijn lijst is lang. In Salzburg, de geboorteplaats van Mozart, stond zijn concert op zondag om 6.30 uur gepland in een kerk. Hij had niet verwacht dat er iemand zou komen opdagen. “Alle 800 stoelen waren drie weken voor de show uitverkocht. Zoveel respect hebben ze voor de cultuur in dat deel van de wereld. In India is het moeilijk om 80 mensen te krijgen, zelfs in Delhi waar geen kaartjes voor concerten zijn.”
Buitenlandse ambassades namen contact op met Pandit Rao als er een kunstenaar op bezoek was. Hij werd een bekende naam in muziekkringen over de hele wereld. In 2005 vroeg de Amerikaanse ambassade hem om samen te werken met gitarist Freddie Brent, met wie hij contact bleef houden. Het duo trad later samen op in Amherst en New York.
Halloweenavond in het Sydney Opera House
Op 31 oktober 2008 zou Pandit Rao optreden in het Sydney Opera House. "Ik was voorbereid, ik had de snaren van mijn sitar verwisseld, alles zat op zijn plek."
Vijf minuten na het concert brak zijn hoofdsnaar. “Ik kon niets doen. Ik moest de sitar neerleggen en opnieuw besnaren.” Dat duurde ruim drie minuten, zelfs voor een expert als hijzelf. Hij sloot zijn ogen en ging verder met spelen. Die avond barstte het instrument van zijn tablaspeler en moest hij het ook vervangen. Tien minuten later brak de sitar-snaar opnieuw. Pandit Rao verlichtte de stemming met een grap: “Het is Halloween en ik denk dat er veel geesten in de buurt zijn. Daarom noemen we onze muziek spiritueel.”
Men leert met de tijd met deze situaties om te gaan, legt hij uit. "Op dat moment heb je geen andere keuze dan diep adem te halen en te ontspannen."
Thuis, in Delhi
In 1993 ontmoette hij de vrouw met wie hij zou trouwen. Saskia de-Haas was een Nederlandse celliste in Delhi om haar kennis van de Indiase muziek te vergroten door te studeren bij de grote meesters van die tijd. Ze bleven vijf jaar bevriend en spraken af en toe af in Amsterdam. "We realiseerden ons dat we een leven samen hadden en het was een prachtige reis", glimlacht hij. Saskia Rao-de-Haas is een muzikant en geleerde in haar eigen recht - haar nieuwste boek, Shastra, is een magnum opus dat de oorsprong van de Indiase klassieke muziek van 5000-6000 voor Christus tot heden traceert. Ze heeft ook de cello aangepast voor Indiase muziek.
Het stel treedt samen op en woont in Delhi met hun zoon Ishaan, een pianist die nu aan het Berklee College of Music studeert. Ze runnen ook de Shubhendra & Saskia Rao Foundation, een ngo die een nieuwe benadering van muziekeducatie in India introduceert, die ze een 'Glocalized music experience' noemen. Hun leven samen is echt multicultureel, met vier talen die door hen drieën worden gesproken: Nederlands, Engels, Hindi en Kannada. “Zelfs onze keuken is mondiaal, van bisibelebath tot goulash”, lacht hij.
Pandit Shubhendra Rao zegt dat India altijd zijn thuis zal zijn, ook al heeft hij veel geleerd van zijn tijd in het buitenland. Net als zijn goeroe, Pandit Ravi Shankar, is hij er echter nooit voor teruggeschrokken om de grenzen van de Hindoestaanse klassieke muziek te verleggen en grote stappen te zetten om de zachte kracht van India over de hele wereld te vergroten.
Volg Pandit Shubhendra Rao op Facebook
🙏🙏🙏🙏🌸🎼🌻🌷👩🎨